Năng lượng là gì? Thị trường năng lượng hoạt động như thế nào? Giao dịch năng lượng trên thị trường phái sinh

Việc duy trì sự sống của con người trên Trái Đất luôn gắn liền với nguồn năng lượng. Theo như nhiều nghiên cứu cho thấy, năng lượng còn là yếu tố cần thiết đóng góp vào quá trình tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Do đó, việc sử dụng nguồn năng lượng cần phải đúng cách, khoa học để không gây ra những hệ quả nghiêm trọng. Trong bài viết ngày hôm nay, các bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu cặn kẽ về định nghĩa năng lượng là gì cũng như cách con người tổ chức thị trường phái sinh để giao dịch năng lượng

Năng lượng

Năng lượng là một dạng tài nguyên vật chất, một đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công của vật. Năng lượng là khả năng biến đổi trạng thái của một vật. Năng lượng xuất hiện ở xung quanh đời sống của con người

Ví dụ: Thức ăn sau khi được cho vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành năng lượng để đi nuôi các tế bào. Hoặc năng lượng tạo ra nguồn điện năng để thắp sáng, toả nhiệt cho những dụng cụ cần thiết trong gia đình.

Về cơ bản, năng lượng được xuất phát từ hai nguồn chủ yếu:

• Năng lượng mặt trời: bức xạ mặt trời, năng lượng gió, năng lượng của các dòng thuỷ quyển, năng lượng hóa thạch, hay năng lượng sinh học.
• Năng lượng lòng đất: nguồn địa nhiệt, năng lượng phóng xạ, núi lửa…

Năng lượng bao gồm những loại nào?

Dựa trên nguồn gốc đó, con người tiếp tục chia năng lượng thành 2 loại chính:

• Năng lượng không tái tạo

Nguồn năng lượng không thể phục hồi trong thời gian ngắn hay được cho là phục hồi chậm. Những nguồn năng lượng này phải mất hàng triệu năm để hình thành.

• Năng lượng từ dầu mỏ và khí đốt

Dầu mỏ được tồn tài hàng ngàn năm trong lớp vỏ dày của Trái, đóng góp to lớn cho sự phát triển của ngành công nghiệp hoá dầu. Dầu mỏ và khí đốt là 2 nguồn năng lượng không thể tái tạo nên việc sử dụng bừa bãi ảnh hưởng đến trữ lượng tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt, xói mòn. Việt Nam là quốc gia đứng thứ 28/52 quốc gia sở hữu tài nguyên dầu khí cao nhất thế giới

• Năng lượng từ than

Trữ lượng than được khai thác cao hơn rất nhiều lần so với các nguồn năng lượng khác. Than đá thuộc loại năng lượng hóa thạch tái tạo chậm và gây hại cho môi trường nên việc khai thác than trong những năm gần đây đã được giảm hơn rất nhiều

• Năng lượng hạt nhân

Dạng năng lượng ít phụ thuộc vào các điều kiện tự nhiên hay vị trí địa lý. Năng lượng hạt nhân thường được dùng cho ngành công nghiệp mạnh ở các quốc gia phát triển bởi nó đem tới hiệu suất cao và khả năng cung ứng vô cùng lớn. Tại Việt Nam, nguồn năng lượng này vẫn chưa được phổ biến và chưa được đưa vào sử dụng.

• Năng lượng tái tạo

Năng lượng tái tạo được sản sinh từ nguồn thiên nhiên. Năng lượng tái tạo còn được gọi là năng lượng sạch được hình thành liên tục từ nguồn nhiệt mặt trời, gió, thuỷ triều…Năng lượng tái tạo được khuyến khích sử dụng trong công nghiệp nhằm bảo vệ môi trường

• Năng lượng từ gió

• Năng lượng địa nhiệt

• Năng lượng mặt trời

• Năng lượng thuỷ điện

• Năng lượng sinh khối

Tầm quan trọng của năng lượng 

Không thể phủ nhận rằng năng lượng giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người. Chúng ta sử dụng năng lượng để sưởi ấm, để làm mát. Năng lượng là nguồn lực cơ bản để phát triển nền kinh tế, là yếu tố thúc đẩy sản xuất và phát triển. Con người sử dụng nguồn năng lượng cho các hoạt động chính hàng ngày từ xây dựng, sản xuất, đi lại, nghỉ dưỡng. Năng lượng trở thành vấn đề trọng điểm “an ninh năng lượng” ở nhiều quốc gia trên thế giới. Do đó, những khủng hoảng về nguồn năng lượng đem lại hậu quả lớn đến với nền kinh tế thế giới.

Theo báo cáo thống kê của cơ quan năng lượng quốc tế cho biết: ngành công nghiệp và giao thông vận tải tiêu thụ 25% nguồn năng lượng, thương mại chiếm 10%, năng lượng dùng cho những tiện nghi ở nhà khoảng 40%. Điều đó cho thấy, con người đã sử dụng nguồn năng lượng thiên nhiên nhiều như thế nào

Thị trường năng lượng 

Cuộc sống hàng ngày của chúng ta được duy trì bền vững đều là do quá trình vận chuyển và giao thương mạnh mẽ của thị trường năng lượng. Tất cả mọi người trên thế giới đều cần năng lượng để sống. Mỗi thị trường năng lượng sẽ có những quy định và tiêu chuẩn riêng. Vậy thị trường năng lượng là gì? Cơ cấu vận hành của thị trường năng lượng ra sao?

Khái niệm về thị trường năng lượng

Thị trường năng lượng là thị trường mua bán và cung cấp nguồn năng lượng. Giống như trao đổi hàng hoá, năng lượng ở dạng vật chất cũng được trao đổi và giao thương. Nguồn năng lượng chủ yếu được xuất hiện trên thị trường năng lượng là điện. Thị trường năng lượng ngày càng được mở rộng và phát triển ở nhiều quốc gia trên thế giới. Những nước sở hữu trữ lượng tài nguyên thiên nhiên giàu có sẽ là nguồn khai thác chính cho những quốc gia khan hiếm nguồn tài nguyên. Mức giá của mỗi nguồn năng lượng thô sẽ được định giá khác nhau và thay đổi theo từng thời điểm

Ví dụ: Theo báo cáo mới nhất của Rystad Energy, Mỹ đã trở thành quốc gia có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới (vượt qua cả nước Nga và Saudi Arabia). Do đó, Mỹ sẽ trở thành nguồn cung xuất khẩu dầu lớn nhất

Yếu tố tác động đến giá năng lượng

 Cũng giống như thị trường hàng hoá, thị trường năng lượng cũng liên tục thay đổi lên xuống giá hàng giờ hàng ngày. Những tác nhân cơ bản thường đến từ nguồn cung và cầu hàng hoá. Tuy nhiên trên thực tế còn rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá cả của nguồn năng lượng. Do đó, việc dự đoán giá sẽ ngày càng trở nên khó khăn và phức tạp. Dưới đây Tuduyinvest.com đã liệt kê danh sách các nhân tố chính làm lung lay giá cả năng lượng

Yếu tố 1: Nguồn cung cầu

Với những nguồn năng lượng khai thác ở từng thời điểm, phù thuộc vào vị trí địa lý như than, dầu, khí đốt sẽ rất khó để đảm bảo được khối lượng mong muốn ban đầu. Khi trữ lượng khai thác và xuất khẩu khan hiếm cộng với nhu cầu sử dụng và nhập khẩu lớn thì giá cả năng lượng sẽ tăng lên. Ngược lại, giá năng lượng sẽ giảm mạnh nếu như năng lượng được đáp ứng quá mức cần thiết

Yếu tố 2: Điều kiện thời tiết

Nhiệt độ khắc nghiệt sẽ làm tăng nhu cầu sưởi ấm hoặc làm mát. Dẫn đến nhu cầu sử dụng điện tăng. Nguồn năng lượng điện sẽ được đẩy giá lên cao. Trong những ngày nắng nóng, người dân có thiên hướng sử dụng nguồn điện nhiều, dẫn đến giá điện liên tiếp tăng cao

Yếu tố 3: Quy định của Nhà nước

Những quy định về của Nhà nước có thể ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả của nguồn năng lượng. Những chính sách hạn chế khả năng xuất/nhập khẩu hay những quy định về việc sử dụng nguồn năng lượng. Những yếu tố cơ bản định hình nên giá cả than, dầu, điện hay khí đốt

Giao dịch năng lượng phái sinh như thế nào? 

Thị trường tài chính phái sinh

Thị trường tài chính phái sinh là sàn giao dịch nơi các nhà đầu tư, tài chính mua bán các quyền, các hợp đồng cũng như nghĩa vụ được chuyển nhượng.

Giao dịch với công cụ phái sinh năng lượng

Công cụ phái sinh là công cụ tài chính mà giá trị của nó được bắt nguồn hoặc phụ thuộc từ những công cụ khác. Thị trường giao dịch công cụ phái sinh bao gồm thị trường tập trung và thị trường phi tập trung. Những công cụ phái sinh năng lượng chủ yếu bao gồm hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn. Những chủ thể được tham gia vào thị trường công cụ phái sinh: nhà tự bảo hiểm, nhà đầu cơ và nhà kinh doanh chênh lệch giá.

Đặc điểm của thị trường công cụ phái sinh:

• Thị trường đảm bảo tính linh hoạt so với những thị trường khác.
• Có khả năng chịu ảnh hưởng lớn từ những biến động giá cả hàng hoá của thị trường.
• Đa dạng chủ thể tham gia và hàng hóa giao dịch

Tạm kết

Trên đây là tất cả những thông tin cơ bản xoay quanh nguồn năng lượng và thị trường năng lượng trên thế giới. Nguồn năng lượng là có hạn nên con người cần biết cách sử dụng sao chung hợp lý, tránh lãng phí, cạn kiệt nguồn tài nguyên năng lượng. Bên cạnh đó, nắm được những yếu tố và cơ cấu giao dịch trên thị trường năng lượng cũng như thị trường tài chính phái sinh năng lượng. Cảm ơn các bạn đã đọc đến đây và chúc các bạn một ngày mới vui vẻ.