Công cụ phái sinh là gì? Đánh giá 5 công cụ phái sinh phổ biến nhất hiện nay

Công cụ phái sinh là 1 trong các công cụ tài chính quan trọng trong lĩnh vực tài chính và thị trường ngoại hối? Vậy thực chất công cụ phái là gì và chúng có vai trò ra sao? Cùng Tuduyinvest.com tìm hiểu về công cụ này và đánh giá 5 công cụ phái tốt nhất hiện nay

Công cụ phái sinh là gì?

Ngày nay, nhiều nhà đầu tư lựa chọn kinh doanh chứng khoán nhằm mục đích sinh lời. Tuy nhiên, trên thực tế, số lượng nhà đầu tư có đầy đủ kiến thức và kinh nghiệm tham gia chứng khoán thành công không phải nhiều. Để tham gia chơi chứng khoán 1 cách dễ dàng, các nhà đầu tư cần nắm được khái niệm và cách thức vận hành của công cụ phái. 

Công cụ phái sinh là gì trong thị trường ngoại hối? 

Khái niệm công cụ phái sinh

Derivative được Việt hóa là chứng khoán phái sinh hay còn gọi là công cụ phái sinh. Chứng khoán phái sinh là 1 công cụ tài chính mà giá trị của công cụ này phụ thuộc vào loại tài sản cơ sở đã có trước đó như: Hàng hóa, trái phiếu, cổ phiếu, lãi suất, chỉ số tài chính…nhằm mục tiêu phân tán rủi ro, tạo lợi nhuận hoặc bảo vệ lãi suất…  của người đầu tư.

Hiểu đơn giản, công cụ phái là hợp đồng phát sinh giữa 2 hoặc nhiều bên phụ thuộc vào tài sản theo thỏa thuận nhất định. 4 yếu tố cơ bản nhất trong hợp đồng phái bao gồm: 

• Tài sản cơ sở

• Ngày hết hiệu lực hợp đồng

• Giá cơ sở

• Giá thực hiện.

Ví dụ:

Anh A và anh B ký với nhau 1 hợp đồng thỏa thuận kỳ hạn mua 1 tấn gạo với giá thành 10.000 VNĐ/kg vào ngày 1/1/2020. Đến ngày 1/2/2020, anh A và Anh B thực hiện giao dịch hợp đồng theo đúng thỏa thuận với mức giá là 10.000 VNĐ/kg nhưng giá gạo thị trường khi này tăng 20.000 VNĐ/kg. Khi đó, việc ký hợp đồng thỏa thuận kỳ hạn đã giúp rủi ro về giá thành được chia sẻ đều giữa anh A và anh B dựa trên tài sản cơ sở chính là hợp đồng kỳ hạn. 

Có những loại công cụ phái sinh nào?

Công cụ phái bao gồm những loại nào? Tuduyinvest.com sẽ phân tích 4 công cụ phái phổ biến nhất hiện nay trong thị trường ngoại hối và chứng khoán được nhiều người sử dụng. 

Quyền chọn

Một trong những loại công cụ phái được nhiều người nhắc đến hiện nay chính là quyền chọn. Quyền chọn trong chứng khoán là quyền cho phép người đầu tư có thể lường trước rủi ro. Người đầu tư có thể chọn Call ( mua vào) hoặc Put ( bán ra ) với khối lượng hàng hoá nhất định tại 1 mức giá xác định và tại thời gian nhất định.

Yếu tố xác định giá trị của Quyền chọn:

• Phí bảo hiểm thời gian phân rã

• Giá trị nội tại

• Biến động

Chứng quyền

Chứng quyền là quyền cho phép nhà đầu tư được mua 1 số cổ phần xác định của cổ phiếu với 1 mức giá xác định tại 1 thời điểm nhất định. Khi tổ chức lại doanh nghiệp hoặc khi doanh nghiệp khuyến khích cổ đông tiềm năng mua thêm trái phiếu hoặc cổ phiếu thì chứng quyền sẽ được phát hành. 

Chứng quyền là 1 trong những quyền quan trọng trong giao dịch chứng khoán 

Khi chứng quyền được phát hành thì giá của chứng quyền luôn ở mức cao hơn cổ phiếu cơ bản. Tuy nhiên, chứng quyền lại lệ thuộc vào thời gian thực hiện dài hạn. Khi 1 nhà đầu tư thực hiện công cụ phái là chứng quyền thì doanh nghiệp sẽ phải phát hành cổ phiếu phổ thông mới nhằm mục đích chi trả cho các giao dịch này.

Quyền mua trước

Quyền mua trước là quyền cho phép người đầu tư có thể chọn mua cổ phiếu ngắn hạn. Quyền mua trước chỉ được phát hành khi doanh nghiệp tăng vốn bằng cách phát hành thêm cổ phiếu thường.

Quyền mua trước cho phép các cổ đông trong doanh nghiệp mua cổ phiếu mới phát hành ở mức giá ưu đãi trong khoảng thời gian xác định. Trên thực tế, quyền chọn mua trước được phát hành tùy theo đợt, mỗi 1 cổ phiếu thực tế đang lưu hành sẽ được kèm theo 1 quyền riêng.

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn được biết đến là thỏa thuận mà người mua và người bán đều đồng thuận thực hiện 1 giao dịch hàng hóa với 1 số lượng nhất định, trong 1 khoảng thời gian xác định và mức giá ấn định.

Theo hợp đồng kỳ hạn thì bên bán và bên mua thỏa thuận giá cả phù hợp với đôi bên. Trường hợp, giá cả thị trường tăng hoặc giảm so với mức giá đã ấn định thì bên bán hoặc bên mua có thể bị thiệt hại do đã đồng thuận hợp đồng theo giá trước đó.

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai được xem là hình thức đề phòng rủi ro trong kinh doanh. Trên thực tế, hợp đồng tương lai là giao dịch ở tại 1 thời điểm nhất định diễn ra trong tương lai giữa bên bán và bên mua. Nội dung của hợp đồng tương lai bao gồm loại tài sản, số lượng tài sản, kỳ hạn giao dịch nào, hình thức thanh toán ra sao?

Tại sao công cụ phái sinh ra đời?

Giao dịch hàng hóa là khái niệm không còn xa lạ với người Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, thị trường hàng hóa phái được biết đến là kênh đầu tư chứng khoán tiềm năng giúp nhà đầu tư có thể định giá bán và xác định chính xác lợi nhuận. 

Ngoài ra, công cụ phái ra đời giúp bảo hiểm rủi ro về mặt giá thành cho bên bán cũng như bên mua, từ đó giúp nhà đầu tư sinh lời bằng chênh lệch giá thành.

Công cụ phái ra đời giúp bên bán và bên mua ổn hạn chế rủi ro về giá 

Theo lịch sử thị trường phái sinh thì làn sóng công cụ phái đầu tiên là hợp đồng tương lai ngoại tệ trên thị trường tiền tệ. Làn sóng thứ 2 là năm 1975 khi xuất hiện hợp đồng lãi suất. Và làn sóng thứ ba xảy ra vào năm 1990 với tín dụng phái sinh. 

Tại sao nên giao dịch với công cụ phái sinh?

Trên thực tế, giao dịch với công cụ phái sinh giúp người đầu tư có được nhiều lợi ích tối ưu:

• Quản lý rủi ro

• Cung cấp chỉ số báo giá

• Tạo điều kiện thuận lợi trong điều hành 

• Tăng tính hiệu quả của thị trường

Nhà đầu tư nên giao dịch với công cụ phái bởi những lợi ích nêu trên nhưng để có cái nhìn chuẩn xác nhất về công cụ phái thì Tuduyinvest.com sẽ phân tích và so sánh thị trường công cụ phái và thị trường chứng khoán:

Đánh giá 5 công cụ phái sinh phổ biến nhất hiện nay

Các công cụ phái giúp nhà đầu tư có thể nắm bắt được xu hướng giá của chứng khoán cơ bản. Nhà đầu tư dựa trên công cụ phái này để tìm cách luân chuyển rủi ro. Trên thị trường hiện nay có 5 công cụ phái phổ biến nhất mà nhà đầu tư nên quan tâm.

Hợp đồng chênh lệch giá (CFD)

Hợp đồng chênh lệch giá là công cụ phái sinh dựa trên thỏa thuận của người mua và người bán. Hợp đồng này đòi hỏi người bán phải trả lại cho người mua mức giá cổ phiếu chênh lệch hiện tại so với giá trong thời điểm hợp đồng chấm dứt. Và ngược lại, người mua cũng phải trả tiền cho người bán trong trường hợp nếu mức giá chênh lệch bị âm.

Hợp đồng chênh lệch giá ra đời là cơ sở để nhà đầu tư có thể suy đoán về thị trường giá biến động ra sao. CFD cho phép cung cấp giá trên 1 loạt các công cụ cơ bản hay hợp đồng tương lai hay chỉ số tài chính hoặc tiền tệ…

Hợp đồng tương lai (SSF)

Hợp đồng chứng khoán tương lai (SSF) là hợp đồng cung cấp 1 mã cổ phiếu cho 100 cổ phiếu vào ngày hết hạn. Giá thị trường SSF được tính toán dựa trên giá của chứng khoán cộng với lãi vay và cổ tức. 

SSF theo dõi giá của tài sản để đưa ra các chiến lược đầu tư. Tuduyinvest.com chỉ ra 5 ứng dụng chơi chứng khoán phái sinh SSF:

• Phương pháp rẻ tiền mua cổ phiếu.

• Hàng rào chi phí cho các vị thế vốn

• Chống lại sự biến động giá

• Cung cấp khả năng khai thác thị trường

• Tiếp cận ngành kinh tế cụ thể.

Quyền chọn nhị phân

Quyền chọn nhị phân hay còn gọi là Binary Options, là công cụ tài chính dự đoán giá tăng hay giảm của 1 loại tài sản tại 1 thời điểm nhất định. Khác với 2 công cụ phái sinh trên thì quyền chọn nhị phân đơn giản và phù hợp với các nhà đầu tư mới bắt đầu. 

Nhà đầu tư chỉ cần phán đoán xu hướng tăng hoặc giảm của tài sản và nếu nhà đầu tư đoán chính xác thì nhà đầu tư sẽ có lãi và nếu đoán sai thì nhà đầy tư sẽ mất tiền. Loại tài sản trong quyền chọn nhị phân này bao gồm cổ phiếu, hàng hóa, chỉ số và các ngoại hối.

Quyền chọn nhị phân – Công cụ tài chính đơn giản nhất hiện nay

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn về bản chất là hợp đồng mua hoặc bán với số lượng tài sản cơ sở nhất định, trong 1 thời điểm xác định ở tương lai theo 1 mức giá xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng, trong đó:

• Tài sản cơ sở bao gồm các dòng ngoại tệ, hàng hóa, chứng khoán hay chỉ số chứng khoán

• Thời điểm xác định ở tương lai được gọi là ngày thanh toán hợp đồng hoặc ngày đáo hạn hợp đồng

• Thời gian từ khi ký cho đến ngày thanh toán hợp đồng được gọi là kỳ hạn hợp đồng

• Giá xác định trong ngày thanh toán hợp đồng được gọi là giá kỳ hạn hợp đồng

Tại thời điểm ký hợp đồng kỳ hạn, không trao đổi tài sản cơ sở hoặc thanh toán tiền. Hoạt động thanh toán sẽ diễn ra trong tương lai tại thời điểm xác định đã nêu rõ trong hợp đồng. Nếu trong tương lai tại thời điểm thanh toán mà giá thành lên hoặc xuống thì 2 bên đều phải thực hiện ký mua & bán theo giá đã xác định trước đó

Hợp đồng hoán đổi

Công cụ phái sinh cuối cùng là hợp đồng hoán đổi chỉ số. Công cụ hoán đổi chỉ số là thỏa thuận giữa 2 bên để hoán đổi 2 bộ dòng tiền tại ngày đã được chỉ định trước đó. 

Việc hoán đổi chỉ số, chủ sở hữu có thể đưa ra sự thay thế có lợi hơn, ít tốn kém hơn, thanh toán cho việc hoán đổi với lãi suất đã được xác định khi nhận tiền lãi trong thời gian hoán đổi hợp đồng.

Khi đó, chủ sở hữu sẽ nhận được tiền lãi và phân phối mức thu nhập từng tháng trong khi tiến hành trả lãi cho bên mua theo tỷ lệ đã được đưa ra trước đó. Các giao dịch hoán đổi chỉ số này có lợi thế về thuế thu nhập.

Tạm kết

Như vậy, bài viết trên Tuduyinvest.com đã thông tin đến các nhà đầu tư chứng khoán, ngoại đối về công cụ phái sinh phổ biến nhất. Với những hiểu biết về thị trường phái sinh cũng như thị trường ngoại hối, Tuduyinvest.com tin rằng nhà đầu tư nên luyện tập về tìm hiểu kỹ về thị trường này để đảm bảo an toàn cho số vốn của mình. Hãy tham khảo các kiến thức về thị trường tài chính cũng như kinh nghiệm đầu tư từ Tuduyinvest.com nhé.